.jpg)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Στην επίκεντρο της δημοσιότητας, συνοδευόμενη από διαβουλεύσεις και κινητοποιήσεις βρίσκεται αυτή την περίοδο το Σχέδιο Αθηνά για την αναδιάρθρωση της Ανωτάτης Εκπαιδεύσεως (ΑΕΙ και ΤΕΙ) που πρότεινε το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Σκοπός του άρθρου είναι να παραθέσει μια σειρά από απόψεις οι οποίες θα μπορούσαν να συνεκτιμηθούν στις σχετικές με το ζήτημα διαβουλεύσεις με την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι όροι του εποικοδομητικού, νηφάλιου, ψύχραιμου, αντικειμενικού και ανιδιοτελούς διαλόγου που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια βέλτιστη (optimum) λύση η οποία να είναι αμοιβαία ωφέλιμη για όλους και θα περιέχει πραγματικό αναπτυξιακό χαρακτήρα με προοπτικές αντιμετώπισης των αρρυθμιών, των ατελειών και των αδυναμιών του ανολοκλήρωτου και ατελέσφορου περιφερειακού εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας. Ο περιορισμένος χώρος που εκτείνεται το άρθρο δεν επιτρέπει τη σφαιρική προσέγγιση του θέματος. Επικεντρώνεται κυρίως σε μια διάσταση του ζητήματος η οποία αφορά στον κακό σχεδιασμό και στην κακή υλοποίηση της αποκέντρωσης της Ανωτάτης Εκπαίδευσης της χώρας.
Η ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη όπου συγκεντρώνεται η πλειονότητα του πληθυσμού της Ελλάδας αλλά και η κάθε είδους κυρίαρχη, πρωταγωνιστική και ελιτίστικη πολιτική, κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική, επιστημονικοτεχνολογική, ευρωπαϊκή, διεθνής κ.λπ. δραστηριότητα, δημιουργήθηκαν έως και τα μέσα της δεκαετίας του 1960 τα μοναδικά πανεπιστήμια της χώρας. Η πολιτική επέκτασης της ανώτατης εκπαίδευσης θα ξεκινήσει στη δεκαετία του ’60 με την ίδρυση των πρώτων πανεπι¬στημίων σε πόλεις της “περιφέρειας”. Σε μια πρώτη φάση [δεκαετία ‘60] τα πανεπιστήμια ιδρύονται και εγκαθίστανται σε σημαντικές πόλεις της χώρας από όπου παίρνουν και το όνομά τους: Πανεπιστήμιο Πάτρας [Πάτρα] και Πανεπι¬στήμιο Ιωαννίνων [Ιωάννινα]. Από τη δεκαετία του ‘70 και έπειτα ξεκινά μια νέα φάση αποκέντρωσης, όπου υποστηρί¬ζεται η διασπορά της ακαδημαϊκής λειτουργίας σε διάφορες πόλεις των περιφερειών. Τα νέα πανεπιστήμια λαμβάνουν τώρα το όνομα της περιφέρειας στην οποία ανήκουν και όχι της πόλης όπου λειτουργούν. Για παράδειγμα Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης [Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη], Πανεπιστήμιο Αιγαίου [Μυτιλήνη, Χίος, Καρλόβασι / Βαθύ, Ρόδος], κ.λπ. Αυτή η πρακτική συνεχίστηκε μέχρι και το 2003 με την ίδρυση των Περιφερειακών Πανεπιστημίων Πελοποννήσου, Δυτικής Μακεδονίας και Στερεάς Ελλάδας. Τα υφιστάμενα περιφερειακά πανεπιστήμια αναπτύσσονται με την απόκτηση καινούργιων τμημάτων και σχολών κυρίως σε «ακτινοειδή μορφή» με τη διασπορά σε όλες τις περιφερειακές ενότητες μιας περιφέρειας. Η ίδρυση των περιφερειακών πανεπιστημίων θεωρητικά στηρίχθηκε στη λογική της Ισόρροπης Περιφερειακής Ανάπτυξης και της άρσης των Χωρικών Ασυμμετριών της επικράτειας σε συνδυασμό με την εξυπηρέτηση εθνικών σκοπών και την ενίσχυση των μεθοριακών περιοχών (λ.χ. Πανεπιστήμια της Βορείου Ελλάδας). Άλλες διαστάσεις του ζητήματος (πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, εκπαιδευτικές, αναπτυξιακές, κ.λπ.), είναι: 1. Συμβατότητα της ίδρυσης ΑΕΙ με τον Εθνικό Χωροταξικό Σχεδιασμό (ίδρυση σε πόλεις που επιτελούν αναπτυξιακό ρόλο ως πόλοι και κόμβοι ανάπτυξης) 2. Διασφάλιση πολιτικής σταθερότητας 3. Αύξηση του αριθμού εισακτέων στα πανεπιστήμια και η αποσυμφόρηση των κεντρικών πανεπιστημίων 4. Αποτροπή διόγκωσης της πρωτεύουσας και της συμπρωτεύουσας 5. Ενίσχυση μεσαίων ή μικρών πόλεων με περιορισμένη υποδομή 6. Ικανοποίηση ιστορικών / παραδοσιακών λόγων 7. Πολιτισμική αναβάθμιση συ¬γκεκριμένων περιφερειών / περιοχών με αναβάθμιση της ποιότητας του ανθρώπινου και του κοινωνικού κεφαλαίου των χωρικών ενοτήτων 8. Αποκατάσταση της δίκαιης κατανομής και καθιέρωση ίσων ευκαιριών 9. Ικανοποίηση των αναγκών της «αγοράς εργασίας», αύξηση της «ενεργούς ζήτησης» και της «κατανάλωσης» στις πόλεις και στην περιφέρεια (αύξηση τοπικού/περιφερειακού ΑΕΠ) 10. Άρση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων και των διαπεριφερειακών ασυμμετριών με εξουδετέρωση του δυϊσμού και της κοινωνικής πόλωσης.
Από δικές μας εκτιμήσεις «οικονομίστικης όχι κοινωνικο-πολιτισμικής προσέγγισης», η επίδραση της ίδρυσης και της λειτουργίας ενός Περιφερειακού Πανεπιστημίου δικτυωμένου σε όλες τις Περιφερειακές Ενότητες μιας Περιφέρειας, μπορεί να επιφέρει τα ακόλουθα θετικά αποτελέσματα στη χωρική οικονομία: Τοπικό ΑΕΠ 3%, ΑΕΠ Περιφερειακής Ενότητας 10,2%, Περιφερειακό ΑΕΠ 5,7%, Πολλαπλασιαστής Απασχόλησης 2,8, Πολλαπλασιαστής Εισοδήματος 3,1.
Μέχρι σήμερα δε γνωρίζουμε αν έχουν επιχειρηθεί έρευνες για να εκτιμηθούν οι θετικές επιδράσεις των Περιφερειακών Πανεπιστημίων στο «ανθρώπινο και στο κοινωνικό κεφάλαιο» μιας χωρικής ενότητας. Από μια δική μας προσέγγιση διαπιστώνεται ότι «το μέσο επίπεδο ανθρώπινου κεφαλαίου της πανεπιστημιακής κοινότητας είναι 1,34 φορές μεγαλύτερ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου